بررسی صفات مورفوفنولوژیک، روش گرده افشانی و میزان اسانس گیاه کلماتیس اصفهانی در شرایط تنش و عدم تنش خشکی

کلماتیس اصفهانی از جنس کلماتیس، طایفه کلماتیده و تیره آلاله گیاهی چندساله، دارویی، زینتی و علوفه ای است. منشأ اصلی این گیاه ایران و ترکیه می باشد. یکی از مزایای آن گیاه کلماتیس، بومی بودن و سازگاری بسیار زیاد آن به تنش¬های محیطی است. خشکسالی و تنش حاصل از آن یکی از مهم¬ترین و رایج¬ترین تنش¬های محیطی است که تولیدات کشاورزی را در کشور و خصوصا منطقه اصفهان با محدودیت روبرو می¬سازد. این مطالعه با هدف بررسی اثر تنش خشکی متوسط و شدید بر خصوصیات ریختی و بیوشیمیایی و ارتباط آن با تحمل به خشکی در گیاه کلماتیس در مزرعه انجام شد. جمعیت گیاهی که منشا آن سمیرم بود در سال زراعی (1392-1391) در سه سطح تنش خشکی (شاهد، تنش خشکی متوسط و تنش خشکی شدید) در مزرعه باغ¬ اناری واقع در دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از اعمال تیمارها، نتایج نشان داد که تنش رطوبتی تأثیر معنی¬داری روی اکثر صفات داشت. اثر تنش خشکی بر وزن خشک معنی¬دار بود به¬گونه¬ای که کاهش وزن از شاهد به تنش خشکی متوسط و شدید به ترتیب 36/21و 87/28 درصد بود. با این حال تنش رطوبتی نسبت به حالت شاهد میزان کاروتنوئید، کلروفیل a، پرولین، درصد اسانس و فعالیت آنزیم پراکسیداز را به طور معنی¬دار افزایش داد. در این مطالعه کمترین مقدار درصد اسانس برگ¬ها در سطح تنش شدید (0/29) و بیشترین مقدار آن در سطح تنش متوسط (0/65) مشاهده شد. سطح متوسط تنش باعث افزایش درصد اسانس گردید اما سطح بالای تنش باعث کاهش درصد اسانس شد. همچنین نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک مورد بررسی در هر سه شرایط تنش رطوبتی دارای دامنه تغییرات وسیعی بودند که احتمالاً نشان دهنده تنوع توأم حاصل از تغییرات ژنتیکی بوته¬ها و تأثیر تنش خشکی در این صفات می¬باشد. نتایج تجزیه و تحلیل تولید بذور حاصل ازخودگشنی نشان داد که احتمالاً ماهیت گیاه کلماتیس خودگرده ¬افشانی با امکان درصد بالایی از دگرگرده افشانی می¬باشد. بنابراین تولید لاین خالص و انجام سایر مطالعات ژنتیکی در این گیاه امکان¬پذیر است. علاوه بر پژوهش¬های انجام شده با توجه به دوره گل¬دهی طولانی، گل¬آذین بزرگ و مقاومت به ریزش دانه در این گیاه، احتمالا می¬توان این گیاه را جهت زیبا سازی فضای سبز مورد توجه قرار داد.